قاسمی درباره آخرین وضعیت رشد و توسعه جایگاه‌های CNG گفت:جایگاه‌ها باید با تناسب مصرف بسته شوند، چه ظرفیتی ایجاد کرده‌ایم و چقدر از این ظرفیت استفاده می‌شود. ما ۲۴۰۰ جایگاه داریم که با فرض فعالیت ۲۴ ساعته، ظرفیت آن‌ها در حدود ۶۰ میلیون متر مکعب است اما ۶۶ درصد ظرفیت خالی است. متاسفانه مشکل امروز ما با خودروسازان است.
به گزارش عیارآنلاین، CNG از سوخت‌هایی است که در سال‌های دهه ۸۰ درکشو توجه ویژه‌ای به گسترش استفاده از آن شد. اما پس از یک دوره رشد مصرف و توسعه CNG به ثبات نسبی رسید. حمید قاسمی ده‌چشمه مدیرطرح CNG در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار حوزه انرژی عیارآنلاین آخرین وضعیت توسعه CNG در کشور را بررسی کرده است.
سرآغاز بحث CNG در کشور از چه سالی و با چه رویکردی آغاز شد؟
در ایران مطالعات استفاده از CNG در شبكه حمل و نقل و حتي گاز رساني به مناطق صعب العبور از سال ۱۳۷۹ از سوي وزارت نفت شروع شد و شركت بهينه سازي مصرف سوخت متولي اين كار شد در سال ۱۳۸۱ از سوي شركت بهينه سازي مصرف سوخت ۳ جايگاه نمونه با ظرفيت ۸۰ متر مكعب در تهران را ه اندازي شد و پس از آن عمليات اجرايي به كل كشور تعميم داده شد و همزمان طرح گاز سوز كردن خودروهاي پايه بنزين سوز به شكل كارگاهي و در كنار آن موظف شدن خودرو سازان به توليد ۲۰ درصد از محصولات خود به سيستم دوگانه سوز ” كه ما اصطلاحا از آن به عنوان تبديل كارخانه اي نام مي بريم ” در دستور كار متوليان طرح قرار مي گيرد . بومي سازي تجهيزات ، تدوين استانداردهاي لازم از جمله اقداماتي است كه تا سال ۱۳۸۴ در كشور در دست پي گيري و اقدام قرار مي گيرد . از سال ۱۳۸۴نيز موضوع تبديل وضعيت جايگاه هاي بنزين هم مورد توجه قرار مي گيرد و از اينجا شركت ملي پخش هم به نوعي درگير ساخت جايگاه هاي دومنظوره ” بنزين و گاز” در كشور مي شود. برنامه هاي مطالعاتي افق خوبي را در اين حوزه پيش روي سياستگزاران در اين حوزه قرر داده بود . افق ما ۷۶ درصد سهم سبد سوخت بود، كه بخشي از آن محقق شده و بخشي نيز معوق مانده ، بخشي كه مربوط به وزارت نفت بوده و مربوط به احداث جايگاه و تخصيص بخشي از سهم سبد سوخت به CNG بوده ، چه در بخش خصوصي و چه در حوزه دولتي ، برابر برنامه ابلاغي از سوي وزارت نفت محقق شده اما در بخش خودرو ، خودروسازها به تکلیف خود عمل نکرده‌اند.
در سال های اخیر وضعیت توسعه جایگاه‌ها و مصرف CNG چگونه بوده است؟
سال گذشته ۷۶۲۳ میلیارد متر مکعب مصرف گاز داشتیم. این به معنی مصرف روزانه ۲۰.۰۴ میلیون متر مکعب مصرف گاز است که اگر بین CNG و بنزین ضریب خطی و یک به یک در نظر بگیرید، معادل ۲۰ میلیون لیتر بنزین است.
امروز ۲۴۲۶ جایگاه راه اندازی شده داریم که برنامه ما برای سال آتی توسعه این جایگاه‌ها است. دیدگاه ما نسبت به گذشته تغییر کرده است، سال‌های قبل جایگاه‌ها توسط دولت ایجاد می‌شد شرکت پخش تجهیزات را وارد می‌کرد و به صورت رایگان در اختیار جایگاه‌دارها قرار می‌داد. اما درسال‌های اخیر به پیشنهاد مهندس زنگنه، دولت خرید تجهیزات را به بخش خصوصی واگذار کرد.سازوکاری را برای تسهیلات به سازندگان جایگاه‌های خصوصی طراحی کردیم تا آن‌ها هم به ایجاد آن راغب بشوند.در حال حاضر تعداد ۱۰۵ جایگاه در حال ساخت ۷۵ از سوي بخش خصوصی در دست اقدام داريم که این افق خوبی را در ارتباط با استقبال بخش خصوصي بما نشان مي دهد و براي توسعه حضور اين بخش در عرصه جايگاهداري لازم است تمهيداتي در خصوص تعمير و نگهداشت و توليد خودرو گاز سوز اتخاذ كرد كه در صدديم با همكاري وزارت کشور و اداره استاندارد و وزارت صنایع طرح جامعی برای توسعه این صنعت تهیه کنیم.
در سال‌های اخیر با افزایش تعداد خودرو مواجه بودیم در حالیکه رشد جایگاه‌ها تا سال ۹۰، رشد خوبی را داشته است اما از ۹۱ به این طرف تعداد جایگاه‌ها افزایش پیدا نکرده و این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که مصرف ثابت شده و تعداد خودرو ها افزایش پیدا کرده است. آیا این موضوع عاملی بر عدم رغبت مردم به CNG نیست؟
جایگاه‌ها باید با تناسب مصرف بسته شود،چه ظرفیتی ایجاد کرده‌ایم و چقدر از این ظرفیت استفاده می‌شود. ما ۲۴۰۰ جایگاه داریم که با فرض فعالیت ۲۴ ساعته، ظرفیت آن‌ها در حدود ۶۰ میلیون متر مکعب است اما۶۶% ظرفیت خالی است. متاسفانه مشکل امروز ما با خودروسازان است. خودروساز در زمان حمایت ما که کار کیت سازی و سایر حمایت های مالی را انجام می دادیم رشد کرد اما به یکباره ادامه کار را رها کردند . خودروساز ماشین پایه گاز سوز تولید نکرده است چراکه معتقدند صندوق را اشغال می‌کند و رغبت مردم به این خودروها کم می‌شود.
با توجه به ظرفیت گازي كشور، اگر تمام خودروهای کشور جمع شوند و CNG سوز شوند مقدار مورد نیاز گاز برای این کار در كشور هست پس ما از بابت گاز نگرانی نداریم. کاهش آلودگی اتفاق بزرگ دیگری است که در مصرف CNGاتفاق می‌افتد. چون گاز از نظر آلودگی CO2 و PM اش بسیار پایین‌تر از سایر سوخت‌ها مانند بنزین است. برای محدود کردنNOXها هم فیلترهایی گذاشته شده که تاکنون بسیار موثر بوده است.
چرا با وجود ظرفیت خالی که در جایگاه‌ها، اما در برخی نقاط شاهد صف‌های طولانی هستیم؟
در كل شاهد صف طولاني در جايگاه هاي كشور نيستيم . فقط در برخي از كلان شهر ها و شهرهاي بزرگ ما با پديده صف هاي طولاني ، انهم در برخي از جايگاه ها مواجهيم كه آنهم علل متعدد دارد . يكي از اين علل نبود زمين براي احداث جايگاه در كلان شهرهاست ، خب در اين ارتباط يكي از طرح هاي ما استفاده از جايگاه هاي كوچك مقياس در اين شهرهاست، با تعاملی که با شهرداری‌ها داشته ايم قرار است این موضوع را حل کنیم. به همین خاطر نقشه کل کشور را در نظر گرفته‌ایم و نواحی پر مصرف را شناسایی می‌کنیم و کمبود ها را لکه‌گذاری می‌کنیم. وقتی لکه گذاری شد نقاطی که ظرفیت توسعه دارند را پیدا می‌کنیم و از بخش خصوصی می خواهیم در این بخش سرمایه گذاری کند.
_ ما هر وقت از کنار جایگاه CNG رد می شویم با صف طویلی از خودرو هایی که می خواهند سوختگیری کنند مواجه می شویم آیا این ظرفیت بالا برای شهرهای بزرگ تعریف نشده است؟
عرض كردم صف هاي طولاني فقط مختص برخي از جايگاه ها آنهم در كلان شهرهاست ، اتفاقا ظرفيت ها هم در حوزه احداث جايگاه براي شهرهاي بزرگ با توجه به تعداد خودرو گاز سوز ديده شده است مشكل اصلي در تحقق ظرفيت هاي ديده شده ، نبود زمين در كلان شهرها و عدم استقبال بخش خصوصي براي تامين زمين در اين شهرهاست چرا كه زمين در كلان شهرها گران است و سرمايه گذار به لحاظ سبد هزينه و درآمد، سبك سنگين هاي خود را خواهد داشت و برايش نمي صرفد كه در اين بخش سرمايه گذاري كند، البته اين بخش از كار است و اگر يك مقدار از دريچه آمار هم به موضوع مصرف و مصرف كننده نگاه كنيم بايد در ديگر حوزه ها هم فعال شويم . الان حدود ۲۱ میلیون مترمکعب در روز مصرف گاز کشورطبيعي فشرده در حوزه حمل و نقل است. آمار کل خودرو های ما ۲۱.۳۶۴.۱۳۰ است که در این میان ۴۵۸.۲۰۳ عدد تاکسی، ۱۷.۱۲۱.۳۹۷سواری و ۶۲.۶۴۲ اتوبوس است . البته ماشین‌های کشاورزی و کشنده و.. را در نظر نگرفتیم. از این تعداد حدود ۴ ميليون عدد خودروCNG سوز است. و از تعداد ۴۵۸ هزار تاکسی که در سطح کشور تردد دارند تعداد ۲۷۰ هزار تاکسی CNG مصرف می کنند.
برای تشویق مردم به مصرف CNGباید مراکز تست را فعال کنیم. جانمايي مخزن در خودروها را با ذائقه مردم تغيير دهيم ، خودرو پايه گاز سوز و توليد آن را بيشتر مورد توجه قرار دهيم و جایگاه‌های کوچک مقیاس و در دسترس ایجاد کنیم. الان ما در تهران ۵ جایگاه بزرگ در حال احداث داريم و ۲۵ جایگاه کوچک مقیاس نيز احداث خواهد شد تا نسبت ها را تغییر بدهیم و دسترسي ها را آسان تر.
یکی دیگر از دلایل ثابت شدن مصرف CNG توقف تولید پراید به عنوان یکی از بیشترین مصرف کننده‌های CNG کشور است. ماشین‌های جدید باید جایگزین شوند. اما در بین تولیدات ایران‌خودرو کدام محصول به صورت انبوهCNG سوز تولید شده است؟ بی توجهی خودروسازان به تولید خودروهایCNG سوز بسیار مشهود است.
انفجارهایی که در خودروهای CNG رخ داده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا ایراد از طرف تولیدکننده‌ها بوده است؟
اگر يك نگاه كارشناسانه به حوادث خودروهاي گاز سوز داشته باشيم مي بينيم كه از حدود ۸۰ مورد حادثه اي كه از ابتداي طرح تاكنون داشته ايم مي بينيم بيش از ۵۰ مورد آن مربوط به دستكاري مخازن از سوي افراد سود جو بوده است و الباقي نيز جزو مخازني است كه در كارگاه هاي غير مجاز و به اصطلاح زير پله اي تهيه و روي خودروها نصب شده است. عليرغم تاكيدات زيادي كه در اين خصوص شده ، تاكيداتي كه مويد آن است كه هر گونه دستكاري ، شامل جوشكاري مخازن و يا برشكاري ، خطرات جبران ناپذيري را براي مصرف كننده به دنبال دارد متاسفانه برخي افراد سود جو ، مبادرت به برشكاري مخازن و جا سازي كالاي قاچاق در اين مخازن مي كنند و بعد از مدتي هم با جوشكاري مخازن ، خودرو را واگذار مي كنند. خريدار جديد هم بدون اطلاع از موضوع با مراجعه به جايگاه و سوختگيري متاسفانه دچار حادثه مي شود . ما بارها اطلاع رساني كرديم و در حوزه ارتقاي فرهنگ مصرف نيز فعاليت هاي متعدد داشتيم از فشار بالاي گاز تزريقي به مخازن گفتيم و حوادثي كه مي تواند براي خودروهاي غير استاندارد داشته باشد اما متاسفانه كماكان به دلايلي كه گفتم اين حوادث را داريم البته تاكنون هيچ حادثه در خصوص خودروهايي كه به شكل استاندارد و يا در مراكز مجاز گاز سوز شده اند نداشته ايم ، يكي دو مورد در خصوص خودروهاي زامياد توليد كارخانه اي آنهم به دليل عدم رعايت استاندارد ها داشتيم كه فوري گزارش شد و با همكاري كارخانه خودرو ساز موضوع برطرف گرديد .
_ هدف گذاری شرکت نفت برای سهم CNG چقدر است؟ همان عدد ۷۶% است؟ آیا این عدد در بازار سبک محاسبه شده است یا در بازار سنگین؟
باید تکنولوژی‌های جهان و وضعیت واقعی کشور را در نظر گرفت. در بخش ماشین‌های سنگین صددرصد امکان جایگزینی است. سوخت متان پاکترین سوخت جهان است و انرژی تولید شده از این سوخت از سایر انرژی‌ها بیشتر است. یعنی نسبت به گازوئیل و مازوت و هرچیزی که حساب کنید سوخت پاک‌تری است. فرایند ساده‌ای که محیط زیست را آلوده نمی‌کند و بهترین انرژی را تولید می‌کند و در دسترس‌ترین انرژی جهان برای ما است. قیمت تمام شده CNG در ایران قیمتی منصفانه است. ۴۰۰تومان به ازای یک متر مكعب قیمتی منصفانه و نزدیک به قيمت بین المللی در سبد اقتصاد است بنظرمن باید تمام هم و غم خود را بر انجام این کار بگذاریم.
من جلسات بسیاری با خودروسازان داشتم. ولی من آن چیزی را که می بینم هنوز هدف ظاهر نشده است. ظهور مسائل سیاسی هم دخیل است ولی باید دید کار عقلانی چیست؟! ما می توانیم در صنعت آتی خودرو های ANG ایجاد کنیم. در صنعت مخزن سازی فعلی، مخزن سنگینی که ۲۲۰ بار فشار را تحمل می‌کند تولید می‌شود مخزنی از آلیاژی خاص و ساختاری خاص که ضخامت ان یک سانتی متر است تولید می‌شود. اگر فشار را به سی بار برسانیم ضخامت کم و امکان انفجار هم کم و اقتصادی‌تر می‌شود. وقتی می‌توانید هر جایی به لوله گاز برسید و دیسپنسر های نسل نو نصب کنید که بخش خصوصی تولید می‌کند در ده سال آینده ایران را به سمت CNG می برد.
در سایر کشورها چطور آیا خودروسازهای برتر جهان به سمت توسعه CNG حرکت می‌کنند؟
امروز سطح توسعه CNG به صورتی است که به یکباره دانشی در کل جهان منتشر شده است. لکسوس، تویوتا و کمری خودروهای گاز سوز تولید می‌کنند. امروز فیات بهترین مدل گاز سوز جهان را تولید می کند.دنیا برای ماشین های عمومی به سمت CNG می رود و در ماشین‌های خصوصی به سمت برق می‌روند اما در ایران همه باید به سمت CNG بروند چراکه عقلانیت این را تایید می‌کند براساس هزینه، مقدار آلودگی پایین‌تر سایر سوخت‌ها از جمله بنزین است.
منبع:www.ayaronline.ir