بنزین سوپر یا بنزین معمولی ؛ این سوالی است که شاید برای برخی افراد در هنگام ورود به پمپ بنزین پیش بیاید، اما واقعا این دو بنزین چه تفاوتی با یکدیگر دارند و چطور می شود آن ها را از هم تشخیص داد؟
برخی از افراد بر این عقیده اند که بنزین سوپر بهتر از بنزین معمولی است و عملکرد خودرو را بهبود می بخشد و برخی دیگر نیز معتقدند این دو هیچ تفاوتی با یکدیگر نداشته و صرفا اسمشان با یکدیگر متفاوت است.
بنزین چیست؟
بنزین؛ به آلمانی (Benzin) برشی از نفت است که بین ۷۰ تا ۱۷۵ درجه سانتی‌گراد تقطیر می‌شود و محتوی هیدروکربن‌های C۵ تا C۱۱ یا C۱۲ می‌باشد. بنزین طبیعی که حدود ۱۵درصد از نفت خام را تشکیل می‌دهد، در موتور‌های احتراقی بکار می‌رود. بنزین معمولی مجموعه‌ای از هیدروکربن‌هایی مانند پارافین‌ها (آلکان‌ها)، نفتن‌ها (سیکلو آلکان‌ها) و اولفین‌ها (آلکن‌ها) است؛ ولی می‌شود اکتان‌ها (C۸H۱۸) را به عنوان یکی از ترکیبات مشخص در بنزین دانست.
این سوخت را نخستین بار در آلمان «بنزین» نامیدند. بر خلاف تصور برخی که فکر می‌کنند نام بنزین از نام برتا بنز (Bertha Benz) گرفته شده (که در سال ۱۸۸۸ برای رانندگی از شهر مانهایم به شهر فورتزهایم از داروخانه بنزین مورد نیاز خود را خریداری می‌کرد)، این نام از ماده شیمیایی بنزن می‌آید. در بسیاری از کشور‌ها و زبان‌ها نیز نام آن بنزین یا بسیار شبیه به بنزین است.
در بیشتر کشور‌های مشترک‌المنافع بریتانیا، به استثنای کانادا، از عبارت «پترول» (به معنی روغن سنگ) استفاده می‌کنند. عبارت گسولین (به انگلیسی: Gasoline) عمدتاً در آمریکای شمالی به کار می‌رود که معمولاً در کاربرد‌های محاوره‌ای «گَس» (به انگلیسی: Gas) گفته می‌شود که باید بتوان در زمینه کاربرد آن را از سوخت‌های گازی از قبیل: گاز نفت مایع مورد استفاده در موتور‌های درون‌سوز کاملاً متمایز کرد. کلمه «بنزین» در انگلیسی بریتانیایی به یک مشتق دیگر نفت که در چراغ به کار می‌رود اشاره دارد و به هر حال این مورد استفاده امروزه رایج نیست.
واژهٔ «گازولین» (Gasoline) در سال ۱۸۶۵ از کلمه گاز گرفته شد. املای کنونی این کلمه ابتدا در سال ۱۸۷۱ به کار رفت. شکل کوتاه شده گاز در انگلیسی آمریکایی و برای اولین بار در سال ۱۹۰۵ ثبت شده‌است.
کلمه «پترول» اولین بار در سال ۱۸۹۲ به عنوان ماده پالایش شده مورد استفاده قرار گرفته (این کلمه قبلاً به معنای نفت پالایش نشده بود) و تحت نام تجاری توسط کاپل و لئونارد و کارلس ثبت شد. اگرچه هنوز رسماً به عنوان علامت تجاری ثبت نشده بود رقبای کارلس تا سال ۱۹۳۰ عبارت Motor Spirit را به کار می‌بردند.
تاریخچه بنزین
پیش از اختراع موتور‌های درون‌سوز در نیمه‌های قرن نوزدهم، بنزین را در بطری‌های کوچک برای کشتن شپش و تخم آن می‌فروختند. در آن زمان کلمه پترول یک نام تجاری بوده و این روش درمان بعلت خطر شعله ورشدن و خطر ایجاد حساسیت پوستی برای مدت طولانی به کار نرفت.
در طول جنگ فرانسه–پروس در سال ۱۸۷۱-۱۸۷۰ در پاریس جهت استفاده علیه حمله احتمالی پادشاهی پروس در شهر بنزین ذخیره شد.
بعد‌ها در سال ۱۸۷۱ در طول کمون پاریس مخالفان انقلاب شایع کرده بودند که در شهر زنانی (که آن‌ها را نفتی‌ها می‌نامیدند) با استفاده از بطری‌های بنزین ساختمان‌های شهر را به‌طور عمدی آتش می‌زنند.
همچنین از آن به عنوان گاز استنشاقی فرح‌بخش استفاده می‌شد.
معرفی بنزین سوپر و تاریخچه آن
بنزین سوپر (Premium gas) به بنزین معمولی گفته می‌شود که برای بالابردن عدد اکتان آن، به ان مقداری افزودنی اضافه شده است.
اولین بار در خلال جنگ جهانی اول شخصی به نام میجلی پی برد که با افزودن سرب به بنزین می‌توان عدد اکتان انرا بدون هزینه زیاد بالا برد. بعد از اگاهی از سمی بودن و صدمات سرب برای محیط زیست ماده متیل ترت-بوتیل اتر جایگزین سرب شد.
بعد‌ها دریافتند که ماده متیل ترت-بوتیل اتر نیز باعث الودگی محیطی می‌شود بنابراین در صدد پیدا جایگزین برای این ماده شدند که حاصل این تلاش‌ها عبارتند از: تولوئن، ۲ -میتل-۲-پروپانل، میتل–ترشیوبوتیل اتر (MTBE)، متانول و اتانول. در سال ۱۹۸۴ (میلادی) متداول‌ترین افزاینده متیل ترت-بوتیل اتر بود.
مزایای بنزین سوپر
مخلوط سوختی که در موتور ماشین‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند بسته به ضریب تراکم موتور مخلوطی اشتعال زاست. به طور خاص در موتور‌های با ضریب تراکم بالا مانند ۱ به ۱۲ (در برابر مدل‌های قدیمی‌تر که دارای ضریب‌های ۱ به ۵ یا ۶ است)، این مخلوط ممکن است در مرحله تراکم قبل از جرقه زدن شمع دچار اشتعال شده و حالتی کوبشی را به وجود بیاورد که به دلیل کاهش بازده پدیده‌ای نامطلوب محسوب می‌شود.
برای جلوگیری از این پدیده سعی می‌شود با افزودن موادی خاص مانند دی اتیل سرب (منسوخ شده) الکل‌ها مثل متانول و اتانول هیدروکربن‌های حلقوی مثل تولوئن و زایلن (بدلیل الایندگی کاهش یافته) مخلوط سوخت، عدد اکتان بنزین بالا برده شود.
این افزودنی‌ها موجب ارام‌تر سوختن بنزین می‌شود. در ایران عدد اکتان بنزین معمولی حدود ۸۷ و برای بنزین سوپر حدود ۹۴_۹۵ است.
تفاوت بین بنزین سوپر و معمولی
برخی از افراد بر این باورند که وقتی به اتومبیل خود بنزین سوپر می‌زنند در مقایسه با بنزین معمولی عملکرد آن به میزان قابل توجهی بهتر خواهد بود. آن‌ها می‌گویند این واژه یعنی سوپر نشان می‌دهد که این نوع بنزین باید از کیفیت بهتر برخوردار باشد، این در حالیست که این واژه دربردارنده ویژگی‌های این نوع سوخت از نظر چگونگی سوخت آن در موتور‌های احتراق داخلی، فرایند پالایش بنزین از نفت خام و همچنین قیمت بالاتر آن در مقایسه با بنزین معمولی است.
توانایی متراکم شدن سوخت قبل از احتراق خود به خودی را عدد اکتان می‌گویند. به زبان ساده‌تر هرچه اکتان یک سوخت بیشتر باشد آن سوخت در مقابل پدیده احتراق مخرب مقاوم‌تر است. یک سوخت خوب باید فقط پس از جرقه شمع مشتعل گردد و شعله احتراق آن به صورت آرام‌سوز سرتاسر اتاقک احتراق را طی نماید تا انرژی مفیدی بر تاج پیستون وارد آید.
تفاوت بنزین سوپر با معمولی در عدد اکتان آن بوده که در نوع معمولی ۸۷ و در سوپر ۹۵ است. اکتان بالاتر یعنی انفجار در فشار بالاتر، یعنی بنزین سوپر دیرتر از بنزین معمولی منفجر می‌شود. هر خودرو با توجه به نوع موتور خود، نیازمند بنزینی با اکتان متفاوت است که در دفترچه راهنمای خودرو بدان اشاره شده است.
دانستن عدد اکتان مناسب و استفاده آن در هنگام سوخت گیری امری مهم است که سبب استفاده بهینه از موتور و افزایش عمر مفید آن می‌شود که توجه به این نکته در مورد خودرو‌های با اکتان بالا ضرورت بیشتری دارد، زیرا اگر به خودرویی که به بنزین معمولی احتیاج دارد، بنزین سوپر زده شود فقط از توان خودرو کاسته می‌شود.
اگر به خودرویی که به بنزین سوپر احتیاج دارد، بنزین معمولی زده شود، هر بار قبل از رسیدن پیستون به بالاترین نقطه در سیلندر، بنزین اشتعال پیدا کرده و پیستونی را که هنوز حرکت سر بالایی خود را کامل نکرده به پایین می‌راند. نتیجه آن، فشار به مجموعه پیستون، شاتون، میل لنگ و سوپاپ هاست و معمولاً با صدای خشنی همراه است و عدم توجه به این مورد در دراز مدت سبب آسیب به موتور و کاهش عمر مفید آن می‌شود.
هرچه ارتفاع از سطح دریا بالاتر باشد سوخت دیرتر دچار خودسوزی می‌شود که مانند این است که عدد اکتان بنزین بالاتر باشد. اگر با خودروی خود به مناطق کم‌ارتفاع همچون شمال کشور سفر کرده باشید حتما با افزایش شدید صدای موتور روبرو شده‌اید که دلیل آن نیز تاثیر ارتفاع بر اکتان سوخت است.
برای رفع این مشکل با تنظیم دلکوی خودرو، تنظیم موتور با دستگاه و فیلرگیری می‌توان خودسوزی سوخت را در این خودرو‌ها مرتفع و صدا را برطرف کرد.
میزان رطوبت و دمای هوا
هرچه قدر که به میزان رطوبت هوا اضافه شود شاهد بالا رفتن عدد اکتان هستیم و همچنین هر چه‌قدر که دمای هوا کاهش پیدا کند دوباره شاهد افزایش این عدد اکتان خواهیم بود.
نسبت تراکم موتور، آوانس و ریتارد دلکو، میزان کارکرد موتور، دمای موتور، نسبت بنزین و هوا که البته خودرو‌های مجهز به ECU، چون می‌توانند نسبت هوا و سوخت رو اندازه‌گیری کنند و سوخت متناسب با دور موتور، دمای هوا، غلظت اکسیژن و… را وارد موتور کنند کمتر دچار مورد سوم می‌شوند.
چه نوع بنزینی را بیشتر استفاده کنیم؟
با توجه به این‌که پیشرانه اکثر خودرو‌های سواری موجود در کشور بر مبنای بنزین سوپر با اکتان ۹۵ طراحی شده‌اند، بنابراین استفاده از بنزین با اکتان بالا بهتر است و استفاده از بنزین معمولی با اکتان ۸۷ در دراز مدت خسارات جبران ناپذیری به موتور خودرو وارد می‌نماید.
اگر می‌خواهید از بنزین معمولی استفاده کنید بهتر است که به ازای هر ۳۰۰۰ کیلومتر از محلول پاک‌کننده انژکتور استفاده کنید تا همیشه سوزن‌های انژکتور خودروی شما تمیز باشد.
روش تشخیص بنزین سوپر و معمولی
روش‌های تشخیص بنزین سوپر از بنزین معمولی، اولین مشخصه رنگ بنزین است که بنزین سوپر معمولا به رنگ‌های سفید و سبز و رنگ بنزین معمولی صورتی مایل به قرمز است.
یکی دیگر از ویژگی‌های بنزین سوپر بالا بودن جهش و پریدگی آن نسبت به بنزین معمولی است؛ و برای آن‌که مطمئن شوید که آب در بنزین سوپر وجود دارد یا نه، با ریختن چند قطره بنزین سوپر روی یک ورق کاغذ نباید اثر خاصی روی آن باقی بماند؛ در صورتی که ورق کاغذ حالت صاف خود را ازدست داد، یعنی این‌که فرآورده به آب آغشته بوده است.
بوی متفاوت بنزین سوپر و معمولی را از دیگر روش‌های تشخیص آن‌ها است. تفاوت گاز‌های خارج شده از باک خودرو در هنگام سوخت‌گیری هم از نکات مهم در شناسایی فرآورده‌ها است.
هنگام سوخت‌گیری و قرار گرفتن نازل در باک خودرو، فرآورده مورد نظر قابل مشاهده نیست، گاز خارج شده می‌تواند راه مناسبی برای تشخیص نوع بنزین باشد. به این منظور اگر گاز خارج شده از باک خشک بود بنزین سوپر، اگر چرب بود بنزین معمولی و اگر بسیار بدبو بود گازوییل است.
برای تشخیص بنزین از گازوئیل نیز در صورت باقی ماندن گاز بنزین روی دست، در ابتدا لکه باقی نمی‌ماند، اما بعد از مدتی در صورت پاک نشدن، به لکه‌ای سفید تبدیل می‌شود که این نشانه بنزین است.
باشگاه خبرنگاران